Czytelnicze wspomnienia #4 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec.[recenzja 158]

• Wydawnictwo :  Nasza Księgarnia
• Rok wydania: 2014
• Oprawa: Miękka, filmowa
• Ilość stron:272+ 8 stron wkładki ze zdjęciami z filmu i komentarzami reżysera
• Gatunek:  Literatura faktu

" Pragnąłem przekazać chłopcom i dziewczętom, młodzieży i dorosłym swój ideał Polski godnej szacunku. To właśnie był fundamentalny motyw mojej aktywności wychowawczej, od momentu, w którym objąłem zastęp harcerski"

Tak o swojej działalności mówi  jedna z najważniejszych postaci polskiego harcerstwa : Aleksander Kamiński . Urodził się on w 1903 , a zmarł w 1978r. Ukończył studia historyczne i archeologiczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, jest autorem wielu prac z zakresu pedagogiki społecznej, oraz historii polskich związków młodzieżowych. W czasie II wojny światowej był Komendantem Organizacji Małego Sabotażu, a także redaktorem naczelnym Biuletynu Informacyjnego. Zdecydowana większość ludzi nie kojarzy jego nazwiska  z harcerskimi czy pedagogicznymi dokonaniami. Dziś znamy go jako tego, który napisał jedną z lektur szkolnych: wydane po raz pierwszy w 1943r Kamienie na szaniec. Jednak sam Kamiński w jednym z listów pisał : "I zawsze miałem to poczucie ,że nie jestem autorem Kamieni, lecz tylko pośrednikiem w ich przekazywaniu".

" Lecz zaklinam niech żywi nie tracą nadziei. A kiedy trzeba,na śmierć idą po kolei jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec".

Z okazji premiery filmu nakręconego na podstawie  Kamieni Wydawnictwo Nasza Księgarnia  przygotowało specjalną edycję tej wyjątkowej powieści. Została ona wzbogacona o dodatkowe teksty  i zdjęcia z filmu. Otwiera ją obszerny wstęp napisany przez Barbarę Wachowicz - autorkę wystawy Kamyk na szańcu, oraz cyklu Wierna rzeka harcerstwa Kamienie na szaniec.

„Posłuchajcie opowiadania o Alku, Rudym, Zośce i kilku innych cudownych ludziach, o niezapomnianych czasach 1939 – 1943 roku, o czasach bohaterstwa i grozy"

Trudno jest pisać o treści książki, którą wszyscy znają a przynajmniej powinni znać. Bohaterami są trzej młodzi chłopcy, harcerze ,maturzyści, absolwenci  jednego z warszawskich liceów. Aleksy Dawidowski ( Alek), Jan Bytnar ( Rudy) i Tadeusz Zawadzki ( Zośka). Każdy z nich miał plany i marzenia, które  zniszczyła  druga wojna światowa. Po tygodniu walk poddało się Westerplatte, ,po miesiącu skapitulowała stolica, ale  za granicą tworzył się polski rząd i armia. Dlatego też pełni zapału i chęci harcerze również postanowili podjąć rękawice. Mieli różne charaktery, lecz połączyły ich trzy rzeczy. Przyjaźń dodająca  wiary, młodość gwarantująca sporo sił i wolność, której wszyscy tak bardzo pragnęli. Walczyli najpierw w służbie Małego Sabotażu potem w Dywersji, organizowali różne akcje, ratowali ludzi narażając własne życie. Pomagali jak tylko mogli, a każda zakończona sukcesem inicjatywa tylko dodawała skrzydeł i utwierdzała ich w przekonaniu, że warto ryzykować. Powieść Kamienie na szaniec to opis walki z okupantem, ale nie tylko. Jest to również obraz tego jak szybko musiało dojrzeć to młode pokolenie . Trzeba było być silnym nie tylko po to,aby walczyć, ale też przygotować się do powojennej odbudowy państwa. Na kartach  tejże książki czytelnik widzi nie tylko wojnę, krew, sceny śmierci i łzy. Są tu też opisy sposobu organizacji tajnego nauczania, egzaminów , dyskusji, potajemnych spotkań, w celu przygotowania materiałów potrzebnych do szybkiego i prawidłowego przeprowadzenia akcji itp. Powieść zawiera także mnóstwo przypisów, szczegółów organizacyjnych,    archiwalnych zdjęć Alka, Rudego i Zośki, oraz innych harcerzy. Są tam fotografie ze wszystkich okresów ich życia. Zdjęcia listów, fałszywych dokumentów grobów itp.

"Posłuchajcie opowiadania o ludziach, którzy w tych niesamowitych latach potrafili żyć pełnią życia, których czyny i rozmach wycisnęły piętno na stolicy oraz rozeszły się echem po kraju, którzy w życie wcielić potrafili dwa wspaniałe ideały: BRATERSTWO I SŁUŻBĘ"

 Teraz Drogi Czytelniku pytanie do Ciebie . Wracasz czasem do książek , które już kiedyś czytałeś ? Jeśli tak to Kamienie na szaniec są jedną z takich powieści , które naprawdę warto przeczytać po raz kolejny. Być może emocje podczas lektury nie będą już  tak duże , może po latach spojrzysz na nią zupełnie inaczej ? Odkryjesz w niej coś nowego,  czego wcześniej nie zauważyłeś ? A może znów będziesz  czytać ze ściśniętym gardłem i łzami w oczach?  (U mnie emocje były równie silne jak wtedy,gdy  czytałam tę historię po raz pierwszy. Choć doskonale wiedziałam co się wydarzy, pamiętałam niektóre sceny,a nawet cytaty to i tak były chwile kiedy się wzruszyłam i uroniłam kilka łez). Aby się tego dowiedzieć musisz ponownie sięgnąć po utwór, którego tytuł jest nawiązaniem  do słów  wiersza Juliusza  Słowackiego Testament mój . Jego   fragment poprzedza drugi akapit tego tekstu. 

„Kończy się w tym miejscu opowieść, choć walka toczy się dalej. Nieubłagana sprawiedliwość powoli, lecz nieodwołalnie zbliża karzącą dłoń ku gardłom zbrodniarzy świata. We krwi i męce tworzenia rodzi się polski świat Jutra, zamglony chaosem chwili. Walka trwa. Trzeba przerwać tę opowieść. Opowieść o wspaniałych ideałach BRATERSTWA i SŁUŻBY, o ludziach, którzy potrafią pięknie umierać i PIĘKNIE ŻYĆ"

Utwór  stworzony  przez Aleksandra Kamińskiego w oparciu o autentyczne wydarzenia historyczne to jedna z tych lektur , która zostaje w pamięci  na długo , może nawet na zawsze . Takie powieści się wspomina, one zostawiają jakiś ślad, coś pokazują , o czymś przypominają, Kamienie szaniec nie są tylko piękną, smutną, lecz prawdziwą  opowieścią  , ale także , a może przede wszystkim kawałkiem naszej polskiej bolesnej historii, którą każdy powinien znać. Ktoś kiedyś powiedział, że najważniejszą lekcją w życiu jest lekcja pokory. Właśnie jej mogą nauczyć czytelnika  Alek , Rudy i Zośka. Chyba nie ma potrzeby polecać tej książki , ją po prostu powinno się przeczytać i to nie tylko dlatego, że jest w kanonie lektur szkolnych.  

 Źródło cytatów :
[1] Aleksander Kamiński  Kamienie na szaniec, Wydawnictwo  Nasza Księgarnia Warszawa 2014,Str10.
[2] .Aleksander Kamiński  Kamienie na szaniec, Wydawnictwo  Nasza Księgarnia Warszawa 2014,Str258.

 [3] Juliusz Słowacki Testament mój [w], Aleksander Kamiński ,Kamienie na szaniec, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 2014 ,str.191.

[4]Aleksander Kamiński ,Kamienie na szaniec, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 2014 ,

[5]Aleksander Kamiński ,Kamienie na szaniec, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 2014 ,str.55.

 [6]Aleksander Kamiński ,Kamienie na szaniec, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 2014 ,str.237.

Za egzemplarz recenzyjny dziękuję Wydawnictwu Nasza Księgarnia .

 Książka zaliczana do wyzwania 52 książki 2014.